A pena das eguas

 

A toponimia fai parte fundamental da cultura de Galiza e en moitos casos transmítenos información relevante sobre a vida, os costumes, as crenzas etc. de épocas pasadas, contribuíndo á explicación da nosa historia e das nosas raíces.

A vinculación afectiva das persoas galegas co medio natural fica patente no poema de Rosalía Castro que comeza co verso «Adeus ríos, adeus fontes» e que contén outros como:

Miña terra, miña terra,

Terra onde m’eu criei,

Ortiña que quero tanto,

Figueiriñas que prantei.

Prados, ríos, arboredas,

....

Así pois, se deixarmos perder os nomes tradicionais das nosas aldeas, vilas e cidades estaremos a destruír a nosa propia historia e os referentes culturais da mocidade.

A pena das eguas

Eses ríos, regatos, prados ou fontes teñen todos un nome concreto e con el van ser lembrados tamén polos emigrantes, como no caso do poema rosaliano. Os topónimos sinalan o territorio, marcan límites e dannos a posesión da terra, mostrando a harmonía entre a paisaxe e a paisanaxe, entre o elemento físico e o elemento humano. Forman parte, pois, do ecosistema. Deturparmos a nosa toponimia é unha forma de rompermos o
equilibrio medioambiental.

A súa preservación, uso e estudo resultan, por tanto, importantes para comprendermos e podermos explicarnos quen somos e de onde vimos. Os nosos topónimos tradicionais, non os deturpados nin os introducidos polo franquismo (por exemplo na parroquia veciña de Montecubeiro, o nome auténtico é Vilarín e non Villarín como escriben ou din algúns), preservan a nosa identidade e ao mesmo tempo actúan como referentes dun pasado e dun presente que nos permite vivir en harmonía coa natureza.

A pena das eguas

Os documentos de reparto das herdanzas (as partillas), a pesar de estaren en castelán, aínda conservan maioritariamente os nomes auténticos, pois doutra forma non serían facilmente recoñecibles (O Searín, A Chousa do Barreiro, A Zarra, etc.). Semella que só se preserva o galego en caso de extrema necesidade.

A pena das eguas, Abrairas y Millares al fondo

Perdermos a toponimia tradicional sería como perdermos a nosa memoria histórica ou como borrarmos os datos (nome do pai e da nai, lugar de nacemento etc.) do noso billete de identidade colectivo.

Así, un topónimo da nosa parroquia como A Pena das Eguas localizado na Serra de Montouto, indícanos un sitio relacionado con eguas. A xente maior dinos que debido á forma desta pena, cando ía mal tempo, as eguas que pastaban no monte abeirábanse nela.
Ata o século pasado en Millares todas as casas tiñan eguas ou cabalos, destinados a montura e aos labores rurais. Hoxe non hai ningún.

A pena das eguas

 A cría no monte ofrecía unha vantaxe secundaria: ao comer na matogueira actuaban a modo de desborazadores naturais. A orixe do cabalo da Pura Raza Galega está na herdanza que deixaron na Galiza os celtas.
O Cabalo de Pura Raza Galega (PRG) é a denominación que recibe oficialmente unha raza de cabalos, recoñecida como raza equina autóctona de Galiza. A cor da capa é negra ou castaña, cos extremos escuros.

No ano 1999 a nosa raza estaba en perigo de extinción, só quedaban no país uns 190 exemplares. Para combater a desaparición xenética máis primaria desta raza de cabalos constituíuse en 1997 a asociación de propietarios e criadores de cabalo galego. Pouco máis tarde, elaborouse dende o goberno galego un primeiro plan de fomento, mellora e conservación do cabalo galego. A poboación no ano 2014 é de 1706 exemplares.
Uns aproveitamentos recentes da nosa raza son: actividades deportivas e de lecer, turismo ecuestre etc.

A pena das eguas